3. Ֆրենսիս Ֆուկույամա. Նարնջագույն հեղափոխությունների սխալների մասին

(սկիզբը՝ այստեղ)

-Երբ լրագրողները մտնում են քաղաքականություն, դա դրակա՞ն է, թե՞ ոչ: Ես հարցնում եմ, որովհետև Դուք աջակցում եք որոշ լրագրողների ՈՒկրաինայում՝ Մուստաֆա Նայեմին ու Սերգեյ Լեշչենկոյին: Նրանք եկան այստեղ և Ձեր դասընթացն անցան Ստենֆորդում, ու Դուք նրանց խորհուրդ տվեցիք քաղաքականություն մտնել ու փորձել փոփոխություններ անել:
-Եթե երկիրն անցումային վիճակում է և փորձում է ժողովրդավարություն կառուցել, ինչպես ՈՒկրաինան Մայդանից հետո, կարծում եմ, որ քաղաքացիական հասարակության ակտիվիստները կարող են կողքից ներգործել քաղաքական գործընթացների վրա: Լրագրողներ Մուստաֆա Նայեմը և Սերգեյ Լեշչենոն սկզբում մտածում էին, որ հենց այդպես էլ անելու են: Բայց ես նրանց ասացի, որ նարնջագույն հեղափոխության մեծ սխալն էր, որ քաղաքացիական ակտիվիստները կառավարության ձևավորումը թողեցին կաշառված քաղաքական գործիչներին, որ չէին կարող արդարացնել ուկրաինացիների հույսերը: Հիմնականում այդ պատճառով նարնջագույն հեղափոխությունը տապալվեց: Ես կարծում եմ, որ այդպիսի անցումային պահերին քաղաքացիական ակտիվիստները պետք է մտնեն քաղաքականություն և իրականությունը փոխեն ներսից: Վերջին անգամ Մուստաֆային ես հանդիպեցի օգոստոսին, Լվովում: Նա մի քիչ հիասթափված էր, նրանք փորձեցին ոստիկանության բարեփոխում անցկացնել, բայց իրենց ցանկացածի պես չստացվեց: Նա ինձ ասաց, որ հիմա շատ ավելի լավ է հասկանում, թե ինչպես է աշխատում կառավարությունը: Նա իր պատրանքներն ուներ: Բայց դա անխուսափելի է՝ դա ճանաչողության և նոր հմտություններ ձեռքբերելու գործընթացի մասն է:
-Ինչպե՞ս են փոխվել Ձեր անձնական քաղաքական հայացքները ժամանակի հետ: Դուք պահպանողական էիք, Ռեյգանի խորհրդականը, բայց Կալիֆոռնիա փոխադրվելուց հետո դարձաք դեմոկրատ: Ինչո՞ւ:
-Ես նվազ պահպանողական դարձա 2000-ականներին, հիմնականում երկու պատճառով: Առաջին պատճառը պատերազմն էր Իրաքում: Ես կարծում եմ, որ այդ պատերազմը ԱՄՆ-ի մեծ սխալն էր: Երկրորդ պատճառը 2008-ի ֆինանսական ճգնաժամն էր: Այդ երկու իրադարձություններն էլ հետևանք էին պահպանողականների առաջադրած որոշակի գաղափարների: Պատերազմի դեպքում՝ ամերիկյան ուժի օգտագործման գաղափարն էր, ճգնաժամի պարագայում՝ ազատ, չվերահսկվող շուկայի գաղափարը: Այս երկու գաղափարներն էլ վիթխարի սխալների հանգեցրին և մեծ վնասներ տվեցին ԱՄՆ-ին: Ես ստիպված էի վերանայել իմ տեսակետները:
Իլոնա ՎԻՆՈԳՐԱԴՈՎԱ, BBC

Հ.Գ. Մարդիկ վերանայում են իրենց հայացքները, փոխում տեսակետները, նրանք որոնում են ճշմարտություն: Բայց այնքան հարաբերական է ճշմարտությունը: Պատմության վերջը չկայացավ՝ Ֆրենսիս Ֆուկույաման ինքը բացատրեց, որ պատմության վերջ ասելով ժամանակների վերջ նկատի չուներ, ընդամենը ԽՍՀՄ-ն էր փլուզվել ու նրան թվացել էր՝ հասարակարգի ավարտ: Նրա մտքով չի էլ անցնում, որ հասարակարգը վերականգնելու փորձեր են արվելու: Նա ապրում է իր գաղափարների աշխարհում, այդպես են քաղաքագետներն ու փիլիսոփաները՝ ստեղծում են տեսություններ ու տեղավորվում այդ տաքուկ աշխարհում, իրական աշխարհն ուր ուզում է՝ թող գնա: Երկրագունդը կլոր է՝ մի տեղ հանդիպելու են:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ